30 may 2008

Gasol, a peza que faltaba en LA


Cando pasen os anos decatarémonos do extraordinario xogador que era Pau Gasol.
Esta temporada tocoulle a lotería. Deixou uns afundidos Memphis Grizzlies, afeitos a enlazar derrota con derrota, sen visos de cambio, sen ilusións, sen respeto pola súa estrela, por uns Lakers nos que encaixou coma peza perfecta do crebacabezas deseñado por Phil Jackson. Aos Lakers, con Gasol, tamén lles tocou a lotería. Era o peón que lles faltaba aos californianos despois da baixa do novato Andrew Bynum. A estrela Kobe Bryant ficou encantado coa incorporación. Os de ouro e púrpura, grazas a Gasol, pasaron de ser posible aspirante a playoffs a candidato número un ao anel da NBA. E vanse cumprindo os pronósticos. Ata este ano Gasol nunca gañara un partido de playoff e nesta temporada leva 12 victorias e so 3 derrotas, sen ceder ademais ningún xogo no Staples Center de Los Angeles. Os seus números son moi bos: 17,7 puntos, 8,9 rebotes e 4,2 asistencias. Foi duro defender na final de conferencia a Tim Duncan, dos Spurs, pero aprobou con nota. No partido de onte colleu 19 rebotes!
Por diante ten Pau Gasol o maior reto de todos: a gran final da NBA. Gasol e os seus agardan rival entre os Detroit Pistons e os Boston Celtics. Moitos desexamos unha final contra estes últimos para facer lembrar aqueles grandiosos partidos Lakers-Celtics da época de Magic Johnson e Larry Bird, os primeiros tempos que un recorda ver a NBA en televisión hai máis de 20 anos.

19 may 2008

O libro de peto


Dá certa envexa viaxar por outros países e ver nas librerías esas edicións económicas dos máis afamados clásicos literarios. Nas magníficas librerías londinenses de Charing Cross e Tottenham Court Road é moi doado atopar as coleccións completas dos clásicos ingleses publicados por Penguin ou Puffin. Unha libra pode ser suficiente para facerse con Pride and prejudice de Jane Austen ou Oliver Twist de Charles Dickens.

En Alemaña o que un sentía era rabia por non coñecer a lingua de Goethe pois as librerías daquel país son auténticos templos da lectura, cos seus sofás tapizados e as súas mesiñas para apoiar os libros e tomar un café. Os alemáns son grandes lectores e iso nótase no frecuentadas que están as librerías e na súa abundancia.

Nas miñas máis recentes viaxes a Portugal atopei nos andeis das livrarias a colección de clásicos portugueses Mundo das Letras que ten publicado a Porto Editora e podo dicir que se trata dunha selección moi axeitada a un prezo bastante asequible. Inclúe as novelas e relatos máis famosos de Eça de Queirós, obras de Almeida Garrett, Camilo Castelo Branco, Júlio Dinis, Raul Brandão, Luís de Camões e Fernando Pessoa, entre outros. É inaudito pero todas estas obras mestras da literatura portuguesa pódense descargar desde a páxina web da editora. Portugal segue indo por diante de nós en moitas cousas.

Aquí falamos moito de promover a lectura entre os máis novos pero sempre temos que agardar a que algún xornal de tirada nacional se decida a sacar á rúa unha colección deste tipo. Non faltan desde logo as boas edicións dos nosos clásicos, tanto galegos coma casteláns, coas súas completas introducións, pero están lonxe de ser económicas. Supoño que a rendibilidade tamén ten moito que ver coa cantidade de lectores dispostos a mercar estes libros de peto que tanta compaña nos fan agora que se achega a calor.


(Na imaxe superior a edición da Illa do Tesouro do escocés Robert Louis Stevenson e os Contos de Eça de Queirós.)

17 may 2008

Mrs. Robinson

Cumpríronse xa os 40 anos do filme O graduado, de Mike Nichols. E se a película e os seus actores principais Dustin Hoffman e Anne Bancroft (falecida no 2005) aínda son lembrados por todos, non menos coñecidos son os autores da banda sonora, o dúo Simon & Garfunkel.
Paul Simon, o compositor de todas as cancións do dúo, pensou que non tiña nada que perder por colaborar na banda sonora da película, pero non estaba moi entusiasmado nin coa idea nin co propio film. Paul tiña composto unha canción instrumental que non funcionaba ben, non encaixaba en ningunha letra. Segundo parece foi Art Garfunkel o que suxeriu a Paul que introducira o nome do personaxe de Mrs. Robinson na canción para ver se lograban sacar algo da música. O resto da historia é ben coñecido. A música de Simon & Garfunkel permitiulle a Mike Nichols ilustrar a sucesión de estados de ánimo do protagonista Benjamin Braddock e enfatizar a narración do film.
En 1968 publicouse a banda sonora e o álbum Bookends, un dos máis perfeitos do dúo. Nel inclúese unha versión xa máis redonda da canción, moi no estilo dos Everly Brothers que foron os grandes ídolos do dúo desde a súa xuventude.

14 may 2008

Álvarez Blázquez, ornitólogo


Lendo os poemas de Xosé María Álvarez Blázquez queda claro que este home era un grande amante dos animais, especialmente dos paxaros. Nas súas poesías abundan os fermosos nomes galegos das diversas aves que podemos atopar polo país: o vilorico a camiñar polas ribeiras salgadas, o paporrubio orgulloso da cor xeitosa do seu peito ou a bubela coa súa simpática crista de plumas chamativas. Tamén hai sitio para a cotovía, o ferreiriño, o merlo, o reiseñor, a galiñola, o verderol, o cuco, o moucho ou a curuxa de inquietante mirada nocturna.
Ademais de todas as aves que xorden nas poesías de Álvarez Blázquez cómpre sinalar que a súa narración máis coñecida leva por título A pega rabilonga. Non se trata dun relato para nenos. Conta a historia dunha fidalga viúva que perdeu todas as antigas riquezas e que fai moi boas migas cun paxaro moi especial:


"Dende o primeiro día xa lle chamou señora Marica e tamén dende o primeiro día a pega atendeu polo nome. Era aínda moi nova; non tería máis de tres meses, e viña cunha fame condanada. Misia Catalina púxulle uns pauciños atados con fitas na pata crebada, fíxolle unha cama de trapos nun escriño vello, e, namentras o paxaro non se poido erguer e manterse firme, dáballe alí de comer."


(Orixinalmente publicado no Caderno do Arealonga.)

13 may 2008

Terroristas de volante

Vilagarcía segue aínda conmocionada polo asasinato do pasado domingo. E digo asasinato porque iso é o que realmente foi, na miña opinión. O rapaz Manuel Abalo, arousán de 23 anos, foi atropelado no centro da vila por un terrorista que ía circulando a máis de 100 km/h.
Eu, verdadeiramente, non estou moi sorprendido. O que me chama a atención é a total impunidade con que cada fin de semana veñen sucedendo feitos semellantes. Atravesar unha rúa desta vila un sábado ás doce da noite, poñamos por caso, resulta moi perigoso. Sen embargo, nunca percibín alarma entre os veciños. Claro, até que sucede algo como o deste rapaz, agora si. Había que pensalo antes.
En Vilagarcía hai moitos pasos de peóns e rotondas e moi poucos semáforos. Eses pasos de peóns, como o da Avenida da Mariña que separa as dúas zonas de marcha nocturna desta vila, son auténticas trampas mortais. Calquera vilagarcián pode contar experiencias de coches que os estiveron a punto de atropelar, na rúa Edelmiro Trillo, en Rodrigo de Mendoza, en Doutor Tourón, etc. E iso a pesares de que moitos pasos foron elevados nos últimos anos para facer reducir a velocidade dos vehículos. Algúns necesitan que lles poñan un muro.
Pero habería que ir aínda máis alá. Rapaciños co carné recén conseguido e coches de alta cilindrada (audis, bemeuves, mercedes, etc.) é unha combinación máis que habitual nesta comarca polo que todos sabemos. E esa mestura tamén é unha trampa mortal... mais mortal para os inocentes que camiñamos pola rúa. Disto é do que habería que falar.

12 may 2008

O editor Miguel Torga


Falar de Coimbra tamén é falar do doutor Adolfo Correia Rocha (1907-1995), quen un día de 1934 desvela ao mundo o pseudónimo Miguel Torga: Miguel en lembranza de Cervantes e Unamuno; e Torga pola denominación trasmontana das urzes, as flores silvestres que xorden con facilidade. Vencellaba así o seu iberismo cun profundo sentido de pertenza á terra e á xente.

Torga foi sempre o editor dos seus libros. Esas edicións económicas aínda están a venda hoxe por todo Portugal. Teñen unha presenza rústica e diáfana: o título, o volume, a edición e a palabra Coimbra na parte inferior. Convén usar un abrecartas para, con paciencia, separar ben as follas dos pregos que compoñen o libro. So despois desta disección é que podemos desfrutar da obra.

O seu diario está composto por dezaseis volumes publicados entre 1941 e 1993. Neles intercálanse experiencias, reflexións persoais e tamén poemas, pois Torga foi entre moitas cousas un gran poeta.

Neste cuarto volume do seu diario, de 1946 a 1949, hai poemas ben fermosos pero quixera rescatar un breve fragmento moi significativo:


Coimbra, 30 de Janeiro — Mataram Gandhi, a tiros. Houve un homem na Índia capaz de puxar ao gatilho contra a própria alma! A mercadora mas tolerante Inglaterra, se acaso o não entendeu, pelo menos respeitou sempre aquela vida que, mal entrava em jejum, fazia estremecer a terra. O fanatismo religioso, esse pôde alvejar a luz, e apagá-la! Não havia no mundo quem merecesse menos do que o Mahatma a violência brutal de um assassínio. O seu apostolado foi a expressão mais alta que se viu até hoje da intangibilidade da pessoa humana. O próprio Cristo pegou num chicote, e apensou à sua pregação de amor o rabo-leva de uma agressão. Gandhi, nesse caminho, foi o primeiro a conservar intacta a beleza da sua doutrina. Era um Sócrates da acção. E, exactamente como o Grego, morreu á mão dos contrários. O filósofo do justo bebeu a cicuta da injustiça; o resistente de mãos caídas tombou varado de balas. Mas, da mesma maneira que Atenas, matando Sócrates, lhe deu razão, também a Índia, assassinando Gandhi, lha dá. A justiça não ficou do lado da cicuta, nem a resistência há-de ficar do lado das pistolas. O mal de quem apaga as estrelas é não se lembrar de que não é com candeias que se ilumina a vida.

9 may 2008

As fontes de Dostoievski (I): Ann Radcliffe


O estilo literario de Dostoievski resulta ben peculiar e persoal. É moi fácil de identificar pois destaca polo seu realismo e a súa introspección psicolóxica. Os seus personaxes son capaces da acción máis miserable e da fazaña máis honrosa.
Este estilo foi estudado principalmente por Mijaíl Bajtín na súa obra Problemas da poética de Dostoievski (1936), un denso estudo sobre a relación que Dostoievski mantiña coas súas narracións e os seus personaxes. Bajtín falaba do estilo polifónico e dialóxico de Dostoievski e explicaba as súas características.
Sen embargo, con ser tan persoal o estilo de Dostoievski, non debemos esquecer que todos os escritores beben dunhas fontes literarias desde o mesmo momento en que botan a ler e que estas fontes inflúen moito nas futuras formas da escrita. As fontes de Dostoievski son diversas pois foi acostumado desde neno a escoitar novelas lidas polos seus pais. Entre elas líanlle novelas da escritora británica Ann Radcliffe (1764-1823), pioneira da novela gótica de terror. As súas novelas máis coñecidas son Os misterios de Udolfo (1794) e O italiano (1797). Dostoievski afirmaba que despois de escoitar estes relatos "deliraba" sobre eles nos seus soños.
Seguindo ao biógrafo de Dostoievski, Joseph Frank, a estructura básica destas novelas góticas estaba formada por unha trama baseada no misterio e o suspense, personaxes que eran expostos a situacións de extrema tensión psicolóxica e sexual, asasinatos, tumultos, e unha ambientación orientada a producir un calafrío no lector polo sobrenatural da historia. Dostoievski levaría todos estes elementos da novela gótica a un grao superior de perfección moitos anos máis tarde.


(Na imaxe, a portada dunha edición londinense de The Mysteries of Udolpho, do ano 1806.)

8 may 2008

A Universidade de Coimbra


A Universidade de Coimbra ten visto pasar polas súas aulas aos portugueses máis destacados e influíntes dos últimos catrocentos anos. Falamos de escritores como Eça de Queirós, Antero de Quental, Luis de Camoes, Almeida Garrett, Miguel Torga, Mario de Sá Carneiro, ou Vergílio Ferreira, de científicos como Egas Moniz, Premio Nobel de Medicina en 1949, o mesmo ano en que o Zeca Afonso matricúlase na Facultade de Letras. Pola Universidade pasaron tamén os que levaron as rendas do país como o Marqués de Pombal, Teófilo de Braga, Bernardino Machado, Sidónio Pais, Manuel Alegre ou o mesmo Antonio de Oliveira Salazar.
Na fotografía tomada o pasado día 2 de maio pódese ver o Paço das Escolas coa torre universitaria á esquerda, a Reitoria e Facultade de Dereito no centro, e o paso á Porta Férrea á dereita.

5 may 2008

Coimbra sobre o Mondego


De Coimbra xa so lembraba o Portugal dos Pequenitos e pouco máis pero estes días de maio revisitei a fermosa cidade universitaria e atopeina ateigada de estudantes e de turistas. Os turistas estaban a subir sen folgos a rúa de Quebracostas. Os estudantes, en cambio, estaban de festa pois desde 1899 celébrase por estas datas a Queima das fitas. Os que se gradúan queiman os distintivos de cada facultade e a Associação Académica de Coimbra organiza unha grande festa que dura varios días, un por cada facultade.

A Universidade é probablemente o lugar máis relevante da cidade. Sitúase sobre un promontorio desde o que hai boas vistas sobre o río Mondego. Outros lugares de interese son a porta e torre da Almedina, o Xardín Botánico e o Museu Nacional de Machado de Castro.

1 may 2008

Jacques Brel


Ás veces as cidades fican maxicamente vencelladas a unha canción, a un libro, a unha película... Para min Bruxelas vai unida á voz de Jacques Brel. O lirismo intenso das súas cancións impresiona aínda. A súa máis famosa peza é seguramente Ne me quitte pas, mais agora quería rescatar outra que non me canso de escoitar: Le moribond. Foi composta en 1961 e trátase da despedida dun moribundo que expresa os seus últimos desexos. Quere que o seu mellor amigo se preocupe pola muller que el deixa para que ela ría e baile mesmo cando a el o estean a soterrar.

Adieu L'Émile je t'aimais bien
Adieu L'Émile je t'aimais bien tu sais
On a chanté les mêmes vins
On a chanté les mêmes filles
On a chanté les mêmes chagrins
Adieu L'Émile je vais mourir
C'est dur de mourir au printemps tu sais
Mais je pars aux fleurs la paix dans l'âme
Car vu que tu es bon comme du pain blanc
Je sais que tu prendras soin de ma femme
Je veux qu'on rie
Je veux qu'on danse
Je veux qu'on s'amuse comme des fous
Je veux qu'on rie
Je veux qu'on danse
Quand c'est qu'on me mettra dans le trou.

Jacques Brel naceu en Bruxelas en 1929. Hacia 1953 trasladouse a París onde conseguiu grabar os seus primeros discos. Morreu na capital francesa en 1978 aínda que está soterrado nas Illas Marquesas a poucos metros de Paul Gauguin.