25 jun 2008

Defender a Goliat

Imaxinémonos so por un momento a dous expertos xogadores de naipes diante dunha mesa cuberta por un tapete verde. Un deles ten na man cinco cartas dispostas para xogar, o outro tan so ten unha e quere coller do montón do medio outras catro para igualarse co primeiro. Parece razoable. Pois segundo algúns "defensores da liberdade" isto non é xusto.
O galego pasou décadas tendo o estatus de lingua estranxeira na súa propia terra a pesares de ser lingua cooficial xunto co castelán. No ensino non logrou penetrar até os anos 80 e fíxoo como unha materia de recheo que se ensinaba como se fose francés, "traduce ó galego, traduce ó castelán".
Así é todo resultan cando menos falaces e oportunistas as asociacións e lobbies intelectuais que ultimamente din ser defensores do castelán ou dun falaz bilingüismo. Valente aposta defender a Goliat! E todo porque o goberno galego decidiu dunha vez por todas equiparar a presenza das dúas linguas cooficiais no sistema educativo.
É unha mágoa ver a certos intelectuais de renome desprezar linguas de tanta raigame coma o galego, o éuscaro ou o catalán, que tamén forman parte do noso rico patrimonio común, para os que tanto falan desta palabra. Fica un alarmado lendo auténticos esperpentos anticonstitucionais como o da "asimetría xustificada", reinterpretación pola vía do capricho persoal da cooficialidade das linguas.
Indo máis alá na reflexión falan algúns de que non son os territorios os que teñen dereitos senón as persoas. Impecable. Pero é curioso, cando menos, que moitos deles logo falen de que "se rompe España" so por ter vivido a lexislatura na que ten habido o maior recoñecemento de novos dereitos individuais. A dobre moral de sempre que non lle acae ben a persoas ilustradas. É curioso tamén que sexan estes mesmos os que se alporizan logo pola discriminación que sofre o español nos EE.UU. Non lembran que aí a "lingua común" é o inglés. Cambian de disfrace e defenden a David.
En Galiza David é o galego, é o que perde falantes de xeito acelerado. Non esperamos de Madrid nin axuda nin comprensión. Xamais a tivemos. Alá eles e a súa visión uniformizadora da realidade. Pero si debemos esixir respeto e que se deixen de andrómenas. En Galiza a inmensa maioría dos medios de comunicacións emprega o castelán, as películas estréanse dobradas en castelán, os letreiros están escritos en castelán, a xustiza e a policía usan o castelán, etc. E aínda así falan de que a situación da lingua é preocupante. No colmo da contradición din que "ninguna lengua tiene derecho a imponerse como prioritaria en la educación" para afirmar logo que so o castelán pode ser a lingua vehicular do ensino.
Ninguén pode, se ten sentidiño, estar en contra do castelán. Todos desexamos que os nosos fillos e os nosos alumnos coñezan e dominen perfectamente as dúas linguas, ademais do inglés e doutros idiomas. Xa basta de guerras lingüísticas interesadas.

4 jun 2008

Os Cantos de Leopardi


Na nosa Iberia non sempre se entende ben o fatigoso camiño que os diversos pobos italianos tiveron que percorrer cara á súa definitiva unificación no século XIX. Italia é o froito dunha vontade compartida e dun desexo labrado durante séculos. Dúas penínsulas, a Ibérica e a Itálica, con moitas cousas en común pero con historias ben diferentes.

O poeta Giacomo Leopardi (1798-1837) inicia os seus famosos Cantos cunha oda patriótica que conserva aínda unha sentida nostalxia chea de pesimismo. Reproducimos a primeira estrofa e a nosa propia tradución:

All'Italia
O patria mia, vedo le mura e gli archi
E le colonne e i simulacri e l'erme
Torri degli avi nostri,
Ma la gloria non vedo,
Non vedo il lauro e il ferro ond'eran carchi
I nostri padri antichi. Or fatta inerme,
Nuda la fronte e nudo il petto mostri.
Oimè quante ferite,
Che lividor, che sangue! oh qual ti veggio,
Formosissima donna! Io chiedo al cielo
E al mondo: dite, dite;
Chi la ridusse a tale? E questo è peggio,
Che di catene ha carche ambe le braccia;
Sì che sparte le chiome e senza velo
Siede in terra negletta e sconsolata,
Nascondendo la faccia
Tra le ginocchia, e piange.
Piangi, che ben hai donde, Italia mia,
Le genti a vincer nata
E nella fausta sorte e nella ria.

(A Italia
Oh patria miña!, vexo os muros e os arcos,
E as columnas e os simulacros e as ermas
Torres dos nosos devanceiros,
Mais a gloria non a vexo,
Nin vexo o loureiro nin o ferro que antes cinguían
Aos nosos vellos pais. Inerme,
Agora amosas a fronte e o peito nus.
Ai de min, canta ferida!
Que lividez, que sangue! Oh así que te vexo,
Belísima señora! Ao ceo clamo
E ao mundo: dicídeme,
Quen a reduciu a tal? Peor é isto,
Que cadeas lle oprimen os dous brazos;
O cabelo en desorde e sen velo,
Abatida pola terra, e inconsolable,
Escondendo a face
Nos xeonllos, chora.
Chora, que hai razón, Italia miña,
pobo para vencer nado
na boa fortuna e mais na adversa.)

Leopardi naceu en Recanati, na actual rexión de Marche, no seo dunha familia aristocrática. A súa precocidade foi asombrosa pois traduciu a Homero, Virxilio e Horacio na súa adolescencia e comezou entón a compoñer os seus primeiros versos e ensaios filolóxicos. O tono de toda a súa obra poética é, sobre todo, pesimista, sen esperanzas. Aínda así viviu as súas historias de amor idealizado e ese fervor pola patria conseguiu facelo vibrar durante un tempo. Pero vencerá o fondo pesimismo até o punto de desexar a sorte dos que están mortos.