24 nov 2012

Chejov, outra parada na literatura rusa

Non é precisamente lendo a Chejov como un pode elevar o ánimo e ver a vida con maior placidez. Pero se un presume de certo apego á literatura rusa, se un camiña unha e outra vez por esa liña imaxinaria mil veces trazada que leva de Pushkin a Gogol, e de Gogol aos grandes novelistas Tolstoi, Dostoievski e Turgueniev, sen esquecer a Lermontov e Nekrasov, non pode obviar un nome fundamental que prolonga ese itinerario cara o século XX: Anton Chejov (1860-1904). Veño de ler unha das súas primeiras obras dramáticas, a titulada Ivanov e estreada con grande éxito de público no ano 1887. Este teatro primeiro de Chejov parécese moito ao dos contemporáneos Strindberg ou Ibsen. Que tivo o final do século XIX para amosar ese espírito decadente, gris e pesimista? 
Chejov tamén cultivou de xeito maxistral o relato curto. A súa obra é extensísima. Faleceu en Alemaña aos 44 anos de idade víctima da tuberculose merecendo ocupar un lugar sobresaínte nesa liña da literatura rusa que compartiu con Máximo Gorki (1868-1936), a outra gran figura literaria rusa do cambio de século. Ler a Chejov nestes tempos debe de ser algo así como manifestar o dereito a non resignarse.

(Na imaxe, Chejov e Gorki en Ialta no ano 1900.)

5 nov 2012

Eses libros que reaparecen

Portada do libro de Ali Mitgutsch
De cando en vez aparecen na casa dos meus pais vellos libros da miña infancia e da dos meus irmáns. A primeira sensación é de estrañeza. De onde sairía este libro? Pero abonda con abrir pola primeira páxina para que comecen a correr as lembranzas.

Sorprendentemente estes libros vellos aínda están en bo estado. Na miña casa o libro non só había que lelo, había que coidalo. Están en tan boas condicións que valen para volver usar. E iso fixen.

Nun dos últimos achados apareceron dous álbumes de ilustracións que tanto eu coma os meus irmáns recordamos moi ben. Estes grandes libros de debuxos teñen unha virtude fundamental: axudan a observar e permiten xogar e imaxinar. Ensineille o libro aos meus alumnos de dez anos e quedaron encantados pola diversidade de imaxes e polos detalles curiosos e graciosos. Un libro destes é unha ferramenta extraordinaria para comezar unha conversa en grupo, para falar de experiencias persoais e para fortalecer a súa unión e concordia.

O autor, Ali Mitgutsch, naceu en Munich en 1935 e pasou a infancia en Allgäu, na rexión alemana de Suabia ao pé dos Alpes. Estudou na Academia de Artes Gráficas de Munich e viaxou moito polo mundo. O seu primeiro libro, O sombreiro de Pepe (Pepes Hut) foi publicado en 1959. A partires daí debuxou moitos libros máis durante as décadas dos 60 e dos 70. No ano 2003 recibiu o recoñecemento da súa cidade natal. Actualmente vive nunha pequena vila de Baviera.

A obra da que vemos a portada na foto é Paseando por mi ciudad (Rundherum in meiner Stadt), o que lle valeu a Mitgutsch o Premio Nacional de Libro Xuvenil en 1969, no apartado de libros ilustrados. O paso do tempo deixou obsoletas algunhas imaxes pero en xeral todavía hoxe os nenos gozan ollando variadas escenas urbanas: a construción dunha casa, o parque recreativo, o edificio de plantas, o porto, a piscina pública, etc. O outro libro de Mitgutsch que apareceu no mesmo lote titúlase Vamos al pueblo (Bei uns im Dorf). Utilizar un e outro libro tamén me serviu para reflexionar sobre a diversidade de experiencias vitais dos meus alumnos pois algúns proceden do entorno rural e os menos do entorno urbano. As dúas obras foron publicadas en España pola editorial Juventud en maio de 1973.