Seguindo a pista de Buzzati

Na miña última viaxe a Milán, sen dicirllo a ninguén, levaba a idea de atopar algún deses sitios que adoitaba visitar Dino Buzzati nos seus paseos pola cidade lombarda. Unha mañá camiñando cara o centro, detívenme de súpeto na esquina que forman a Via Solferino e a Via Ancona e díxenlle á miña muller: "Faime aquí unha foto, que se vexa o letreiro da rúa". Ela, que xa coñece de sobra as miñas extravagancias, arqueou as cellas mentres agarraba a cámara e tiraba desde a outra beirarrúa a foto que aquí vedes na parte dereita.

Moitos anos antes, calculo que uns cincuenta, Dino Buzzati foi fotografiado no mesmo lugar xunto á florista do Teatro della Scala. Ao fondo podemos albiscar as paredes do claustro da basílica de San Simpliciano, en pleno centro de Milán.

A vida de Buzzati transcorreu principalmente nun entramado de rúas que forman a parte noroeste do centro da cidade. A redacción do seu xornal de toda a vida, Il Corriere della Sera, onde comezou recollendo noticias da comisaría de policía, atópase na mesma Vía Solferino. O Largo La Foppa, o Corso Garibaldi e a Via Moscova forman unha L na que se desenvolveu non só grande parte da vida do autor, senón tamén varios dos seus relatos.

En España Buzzati é sobre todo coñecido pola novela El desierto de los tártaros (Il deserto dei tartari) e polo protagonista Giovanni Drogo que consume a súa vida nunha apartada fortaleza na espera de algo imposible. Sen embargo, Buzzati traballou moito máis o xénero do relato e chegou a ser un prolífico autor de contos. A editorial Acantilado editou durante os últimos anos case a totalidade da súa obra narrativa breve: Sesenta relatos (Sessanta racconti), El colombre (Il colombre) e Las noches difíciles (Le noti difficile). En total son 155 textos que nalgunhas ocasións como en Miedo en la Scala (Paura alla Scala) convírtense de feito en novelas breves.

Dentro dun número tan grande de contos hai algúns que quedan gravados na memoria e outros que precisan ser relidos de novo. Se me propoño escoller tan só seis relatos destas tres antoloxías eu elixiría os seguintes: Los siete mensajeros (I sette messaggeri), Siete pisos (Sette piani), El desplome de la Baliverna (Il crollo della Baliverna), El colombre (Il colombre), La albóndiga (La polpetta) e Directísimo (Direttissimo).

Mientras los demás se dedicaban a buscar insectos, a mí, que siempre he sido aficionado al alpinismo, se me ocurrió la idea de intentar trepar por la irregular pared: los agujeros, los bordes salientes de algunos ladrillos y viejos hierros encajados aquí y allá en las hendiduras ofrecían diferentes puntos de apoyo. No pensaba por supuesto subir hasta lo más alto. Quería hacerlo sólo por el gusto de desentumecerme, de probar mis músculos. Un deseo algo pueril, lo reconozco.

(El desplome de la Baliverna)

Maiakovski en América

Abafamos coa calor e por fin parece que chegan as tan desexadas vacacións. Anda un estes días a armar a biblioteca de verán, ese grupiño de libros disposto para ler nestas semanas de tregua, recomendacións de amigos, vellos esquecidos nos andeis da casa e algunha que outra nova adquisición como a do texto de hoxe.

O poeta ruso Vladimir Maiakovski foi probablemente a figura máis salientable das vangardas estéticas nos primeiros anos da Unión Soviética, practicamente unha icona do sistema, un revolucionario das letras e da política. Adscrito ao movemento futurista, destacou tamén como propagandista e artífice do agitprop, esa estratexia de propaganda e axitación das masas precisamente creada polos bolcheviques naquel tempo.

No ano 1925, cando Maiakovski estaba quizais na cima da súa carreira (a vertixe da caída viría despois), o poeta logrou o permiso para viaxar aos Estados Unidos, país que quería visitar desde anos atrás. Este libro relata dun xeito voluntariamente desenfiado as experiencias do autor nesa viaxe que o leva a Cuba, México (hospédase na casa do pintor Diego Rivera) e finalmente os Estados Unidos.

Maiakovski queda impactado especialmente pola cidade de Nova York, as luces de Broadway, o animado tráfico da cidade, os ascensores, o metro, as estacións... Pero despois de salientar os aspectos máis vibrantes e espectaculares da gran urbe comeza o seu discurso crítico ante as contradicións do sistema capitalista que observa como visitante privilexiado:

Puedes leer un periódico, el de tu vecino, en el idioma extranjero. También hay luz en los restaurantes y el centro teatral. Las calles y los sitios donde viven los propietarios o los que se preparan para serlo están limpios. Sin embargo, allí donde se va a descansar la mayoría de los obreros y los empleados, en los barrios pobres de judíos, negros e italianos, en la 2ª y la 3ª avenida, entre las calles 1 y 30, la suciedad supera a la de Minsk. Y la suciedad de Minsk es impresionante.
Hay cajas con todo tipo de desperdicios de las que los indigentes sacan huesos no del todo roídos y trozos comestibles. Unos charcos pestilentes de la lluvia de hoy y anteayer se enfrían sobre el asfalto.
Los papeles y la podredumbre se amontonan hasta los tobillos, y no en sentido figurado, sino de verdad.
Y eso a 15 minutos andando o cinco en coche de Broadway y la brillante Quinta Avenida.

América.

Vladimir Maiakovski.

Editorial Gallo Nero, 2011.

(A imaxe é un famoso retrato do autor realizado polo fotógrafo Alexander Rodchenko, artista polifacético fundador do construtivismo ruso.)