26 abr 2008

O Con Negro


Fixo un día fantástico aquí no Salnés. Hoxe visitei coa miña muller a que probablemente é a costa máis rochosa de toda esta bisbarra que contén nove concellos: Cambados, Sanxenxo, O Grove, Meaño, Meis, Ribadumia, A Illa, Vilanova de Arousa e Vilagarcía de Arousa.

O Con Negro é un conxunto de grandes rochas e pequenas calas situado moi perto de San Vicente do Mar (O Grove), onde cada vez máis ourensáns teñen a súa residencia de verán. Desde a area destas calas pódese ver con facilidade a illa de Sálvora na boca da ría de Arousa, e máis alá o extremo da península do Barbanza: Ribeira, Aguiño, Corrubedo, etc.

25 abr 2008

Unha princesa no parque


O 13 de agosto de 1955 chegaba a Ourense a princesa Faika, irmá do entón xa ex-rei Faruk de Exipto. Pasou tan so unhas horas na nosa cidade hospedándose no Hotel Parque. Faika era a cuarta filla do monarca. Nacera en Alexandría no ano 1926 e morreu no Cairo en 1983.



"ESTUVO UNAS HORAS EN ORENSE LA PRINCESA FHAIKA
hermana del ex-rey Faruk de Egipto


Ha pasado unas horas en nuestra ciudad la princesa Fhaika Sadek, hermana del ex-rey Faruk de Egipto.

Procedente de Vigo, llegó a Orense en la noche del sábado, a última hora, acompañada de su esposo, el senador Fonad Sadek; del director general de Pasaportes de su país, Abdherim Hamman, y del también senador José El Cherel.

La princesa Fhaika viaja de riguroso incógnito, y en "Hotel Parque", donde se hospedó, advirtió que no quería se difundiese la noticia de su permanencia en la ciudad, pues no deseaba recibir a nadie, y menos a los periodistas.

Poco después de la llegada a Orense de los egregios viajeros, en tren, y también desde Vigo, llegó un matrimonio español amigo de la princesa. Se trata de don Luis Gerillu Martínez, profesor en Madrid, y señora.

La princesa Fhaika es una mujer joven. Aparenta de treinta a treinta y cinco años, y por sus rasgos fisonómicos no se hace fácil deducir su estirpe árabe. Sus ojos, solo ligeramente rasgados, son más bien claros; el pelo negro, perfecto el óvalo de la cara y el cuerpo bien proporcionado. Su estatura, aproximadamente de 1,60 metros.

Cuando llegó el sábado, vestía la princesa, un traje color azulina muy elegante y sencillo, y se tocaba con un sombrero blanco con redecilla del mismo color. Y cuando ayer reanudó viaje, lucía un sencillo traje gris claro con jersey amarillo, tocándose con un sombrero a manera de turbante de lana amarilla.

En el aspecto de la princesa se adivinaba solo un poco el delicado estado de salud en que, según nos afirmaron se encuentra, y que parece confirmar la frugalidad de su almuerzo, en el que únicamente le fué servido un poco de arroz blanco sin sal y otro poco de queso.

También nos hemos interesado, como es lógico, por detalles del viaje de la princesa. Pero solo hemos conseguido saber que lleva poco más de un mes en España y que al salir de Orense, a las cinco de la tarde del domingo, se proponía llegar a Astorga, localidad en donde pernoctó."

La Región, 16 de agosto de 1955.


(No centro da imaxe a princesa Faika entre as súas irmás nunha fotografía dos anos 30.)

24 abr 2008

Próxima estación: Dostoievski


As novelas e relatos de Fiodor Dostoievski teñen un certo halo de lectura para adolescentes e non cabe dúbida de que algunhas das súas historias conectan moi ben co afán de rebeldía da xuventude que devece por dar resposta ás preguntas esenciais que moitos se fan chegados a esa complicada idade.

Eu comecei a interesarme por Dostoievski aos 23 anos. Curiosamente non foron nin Crime e castigo nin Os irmáns Karamazov —as súas dúas novelas máis famosas— as que me abriron a este universo literario senón unha edición portuguesa da novela Recordações da casa dos mortos, un asombroso relato sobre a súa longa estadía nunha prisión de Siberia na década de 1850. Os retratos dos seus compañeiros de cadea resultan terribles. Alí Dostoievski sinte o desprezo dos outros prisioneiros pero ao mesmo tempo aprende a coñecer ao verdadeiro home ruso e a súa forma de vivir e de pensar. Nada que ver cos debates das clases ilustradas nos salóns máis luxosos de San Petersburgo.

Outros chegaron a Dostoievski por camiños diferentes. Ademais das citadas, unha das súas novelas breves titulada O xogador tamén está en case todas as bibliotecas. Menos coñecidas pero igualmente importantes son O idiota, Os demos, Humillados e ofendidos e O dobre. O seu biógrafo Joseph Frank, sen embargo, chegou a Dostoievski a través dos seus Apuntes do subterráneo, unha obra fundamental para entender o pensamento social e político do grande escritor ruso ao que todo mundo considera peterburgués pero que realmente naceu en Moscovo en 1821.


(Na imaxe a fortaleza e prisión de Pedro e Pablo en San Petersburgo, onde Fiodor Dostoievski estivo preso durante o ano 1849 antes de ser trasladado a Omsk, en Siberia.)

22 abr 2008


Os políticos en campaña fan cousas moi estrañas. Se ademais levan meses e meses percorrendo un país de máis de 300 millóns de habitantes é probable que a fatiga acumulada sexa das que levan a perder o sentido do máis sensato, e Barack Obama parece sensato.

Pasando as páxinas de El País atopei hoxe esta fotografía que me chamou moitísimo a atención. Fiquei un bo tempo ollando a instantánea. É digna de análise. Confunde a cara de adulto do neno que mira á cámara, confunde a cara de neno do adulto que tamén mira á cámara. Asáltanme as preguntas. De que se trata? Un almorzo coa prensa? Por que parece que este neno ao que poderíamos chamar Bob é o asesor persoal de Obama? Que ten de especial e divertido facerse unha foto cun neno na barra dun café? E por que estas cafeterías dos Estados Unidos parécense tanto aos nosos vagóns restaurante? Trátase acaso dun vagón restaurante? É un gofre e unha salchicha o que hai no prato? Que había na bandexa branca do rapaz? Este neno non vai á escola? Ás veces as fotografías deixan moitos misterios no ar.

15 abr 2008

O mestre de Petersburgo


Veño de recibir por correo dous grosos volumes que levaba tempo querendo conseguir. Trátase da primeira e última parte da extensa e minuciosa biografía de Fiodor Dostoievski (1821-1881), un dos meus escritores favoritos. Este enorme traballo de Joseph Frank, publicado pola Universidade de Princeton, non é un relato biográfico tradicional no que se van despregando anécdotas da vida privada do escritor —que ten moitas—, senón máis ben unha interpretación profunda da relación que se establece entre a súa obra, a súa vida e o complexo contexto social e político do seu tempo.

Dostoievski, na súa xuventude, participou dos círculos socialistas que abundaron por toda Europa en torno o ano 1848. Alí falábase de Fourier, de Blanc, de Proudhon e doutros socialistas utópicos, e considerábase a civilización europea como o espello onde Rusia se tiña que mirar para facer as súas inaprazables reformas.

Moitos anos máis tarde e despois duns cantos anos de traballos forzados nunha prisión de Siberia, Dostoievski abrazaría unha filosofía máis irracionalista, máis mística se se quere. Para el era evidente o xigantesco abismo que separaba os campesiños rusos das clases ilustradas. Estas tiñan, na súa opinión, unha idea do pobo ruso totalmente errada. Para Dostoievski era imprescindible deixar sitio á libre vontade do home e a idea de Deus e ningunha ideoloxía podería substituír o fondo desexo ruso da liberdade. Claro que Dostoievski non viviu para ver o país dos soviets e de Stalin.

Joseph Frank é o autor de Dostoevsky: The Seeds of Revolt (1821-1849) e Dostoevsky: The Mantle of the Prophet (1871-1881).

4 abr 2008

Cultura e Natureza

É amplamente sabido que Vicente Risco foi o descubridor en España do poeta bengalí Rabindranath Tagore, premio Nobel de Literatura en 1913. Foi a finais dese ano cando Risco impartiu unha conferencia sobre Tagore no Ateneo de Madrid cando Tagore era un completo descoñecido. Esa admiración primeira desapareceu en 1930 ao asistir Risco a unha conferencia do escritor bengalí na Universidade de Berlín.
Para Risco, que durante toda a súa vida declarou o seu fervor orientalista e a súa crítica ao mundo moderno, Tagore tiña que ser unha figura chamativa pois sempre foi defensor do espírito e a natureza. Ademais Tagore, que non so foi poeta senón tamén educador, filósofo, músico e pintor, formulou con frecuencia opinións sobre a relación entre Oriente e Occidente. E precisamente a estas opinións fai referencia Vicente Risco nun artigo publicado nas páxinas literarias do diario Galicia a comezos de 1925.


"CULTURA E NATURA
Na primeira conferencia das que compoñen o seu libro "Sadhana (The realisation of life)", o gran poeta e pensador indo Rabindranath Tagore ten un geito moi inteligente de caraiterizal-a civilización ocidental, seja europeia, ou euramericana, n-estas verbas: "O Oeste parece acharse soberbio de pensar qu' está subjugando á Natureza, coma s'estiveramos vivindo n-un mundo nemigo, onde tiveramos qu'arrincal-o que precisamos d'un estrano e mal disposto arranjo das cousas. Iste sentimento é o produto dos muros das cidades, hábito e educación da mente. Porque na vida da cidade, o home, naturalmente, dirige a luz concentrada da súa visión mental sobr'a sua propria vida e obras, e isto crea unha artificial disociación antr'il e a Natureza universal no seio da que vive".
É certo. A Europa concibe a civilización com'o trunfo do home sobr'a Natureza. Os filósofos ten estabelecido, e agora no noso tempo vólvese repetir d'abondo, a oposición: "Cultura-Natura". A filosofía foi de cote, na Europa, antropocéntrica, mais iste antropocentrismo, iste humanismo absoluto na conceición do mundo, do pensamento e da vida, acentuouna sobre todo a filosofía racionalista post-kantiana. E agora din que volve, hoje, ao dia seguinte de a cencia positiva ter mostrado ben a dependenza na que o home, ser como outros seres parte da Natureza, achase respeito da Natureza qu'o arrodeia, e qu'il mesmo leva adentro de si... Mais il arredase, alá na sua ideia da Natureza, érguese idealmente por riba d'ela e estabelece a dualidade do seu eu coma potenza, por frente o mundo d'afora, a Natureza, que considera apenas com'unha resistenza que s'opón á sua aición."

Galicia, 11 de xaneiro de 1925.
.
No resto do artigo Risco quere combater esta filosofía admitindo que xa que a síntese do dualismo Cultura-Natura non semella posible, mellor sería a adaptación intelixente do home ao medio natural. Esta opción lévalle a formular unha concepción "ruralista" da civilización que, segundo Risco, Galicia e os países célticos encarnarían mellor que ninguén e que Portugal quizais estaría chamado a "espallar polo mundo esta boa nova".
-

2 abr 2008

Manuel Martínez-Risco, home de ciencia


Todos sabemos que Ourense ten aportado destacados homes e mulleres no mundo das artes e das letras, pero tamén hai que salientar os importantes médicos e científicos ourensáns que ten habido ao longo da historia. Un dos máis relevantes foi sen dúbida Manuel Martínez-Risco (1888-1954).

Pertencía a unha das familias máis notables da cidade. Era sobriño de Marcelo Macías, curmán de Vicente Risco e irmán de Sebastián Martínez-Risco, presidente da Real Academia Galega entre 1960 e 1977.

Estudiou Físicas na Universidade Central de Madrid licenciándose en 1908 con premio extraordinario. Coa axuda da Junta de Ampliación de Estudios permanecerá dous anos na Universidade de Amsterdam para proseguir as súas investigacións no terreo da Óptica e a Física xunto ao Premio Nobel de 1902, Pieter Zeeman.

Regresa a Madrid e doutórase en 1911 aproveitando as ensinanzas que trae de Holanda. Logra logo a cátedra de Acústica e Óptica da Universidade de Zaragoza regresando a Madrid pasados uns anos.

En xuño de 1931 obtén acta de deputado pola provincia de Ourense dentro de Acción Republicana, de Manuel Azaña. Voltaría a acadar acta de deputado nas eleccións de 1936, esta vez por Izquierda Republicana. Durante a guerra colaborou co goberno lexítimo republicano e máis tarde exiliouse en París, onde viviría o resto da súa vida.

En París, Manuel Martínez-Risco traballa no Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) con grande éxito. Publica artigos en numerosas revistas francesas e colabora con outros científicos exiliados. Morre en maio de 1954.

En 1976 as autoridades francesas fixéronlle unha homenaxe e publicaron toda a súa obra científica nunha edición bilingüe.

Fonte: CCG

1 abr 2008

O camiño circular do cinema


En 1893 Thomas Alva Edison, o home dos mil enxeños, inventou o kinetoscopio. Este aparello permitía o visionado individual dun filme de moi curta duración a través dunha pequena fenda aberta na súa parte superior.

Dous anos máis tarde, os irmáns Lumière presentaban en París o seu cinematógrafo, que xa era un aparato capaz de proxectar un filme sobre unha pantalla. Na opinión de Edison a proxección dunha película ante unha sala repleta non resultaría rendible. Era moito mellor, pensaba el, cobrarlle a cada espectador un a un aínda que fose so unha moeda dun níquel. O tempo demostraríalle axiña o errado que estaba e Edison trataría de reaccionar.

A gran pantalla e a oscuridade da sala convertiron o visionado dunha película nunha experiencia compartida, colectiva e máxica. O cinema adquiriu un carácter semisagrado. E non se pode entender a historia do cinema sen telo en conta como feito social. De seguro que Hollywood non sería a fábrica de soños so cos kinetoscopios.

Por iso resulta curioso ver como na actualidade parece renacer a idea de Edison e do seu kinetoscopio, o desfrute individual do cinema. As salas perden espectadores ano tras ano a velocidades de vertixe mentres crece a venda de home cinemas e de DVDs, popularízanse as cámaras de vídeo dixitais. YouTube arrasa en Internet e a xente descarga cada vez máis películas do Emule. Seguimos a ver cinema pero sentados no salón da nosa casa.

Voltamos de novo o individualismo da experiencia cinematográfica primitiva e semella que temos percorrido un camiño circular.
(Na imaxe un espectador olla un filme nun kinetófono de 1895, resultado de unir o kinetoscopio cun fonógrafo de cilindros.)