29 sept 2008

Pintura italiana


Regreso ao meu labor de rescate dos artigos de Vicente Risco espallados pola prensa galega do século XX. Non está de máis insistir na diversidade de terreos polos que Risco amosou interese durante toda a súa vida: a filosofía, a relixión, a historia, etc. Tamén a arte e mesmo o cinema chamaron a súa atención. En abril de 1955 unha das súas Horas trataba sobre unha exposición de pintura italiana que tiña lugar en Barcelona.


PINTURA ITALIANA

Hay una exposición de pintura italiana actual, en Barcelona. He visto algunas fotografías: Modigliani, De Chirico, Campigli y un surrealista cuyo nombre no recuerdo. Es de ley —de mi ley— mencionarlos por este orden.
Modigliani está muy bien. Hace gentiles figuras, largas, graciosas, infantiles en apariencia, con una delicadeza muy depurada por dentro, bastante adelantadas en la estilización. Me gusta, aunque no tanto como dicen.
Giorgio de Chirico, a primera vista, me fastidiaba por un geometrismo, una lisura y unas arquitecturas frías, que me dejaban helado. No veía allí más que volumen y estereotomía. Después me di cuenta de las sombras que, de aquellos edificios como cajas de almidón, caían sobre las lisas plazas solitarias. Sombras de un sol que parecía luna. Y me impresionaron aquellas plazas en soledad, aquellas plazas desiertas, en las que, a veces, para acentuar más la soledad, aparecen una o dos figuras humanas, que proyectan largas sombras, parecen ciudades abandonadas, con casas recién construidas. Aquellas figuras humanas andan por allí perdidas, sin saber a dónde dirigirse. Naturalmente, aquello impresiona. A veces, hay extraños monumentos, pintados de colores vivos. Todo italianísimo, todo clásico, todo fantasmal.
Entonces, me dediqué a dibujar cuadros de Chirico, inventados por mí. Los que los vieron, dijeron que eran copiados.
Campigli sorprende la primera vez, pero después es siempre igual. Está muy bien, en el sentido de que yo tengo dibujos infantiles iguales a las figuras de sus cuadros. Por otro lado, recuerda a aquel viejo que se vistió de niño para engañar a la Muerte, y la Muerte llegó y le preguntó:
—¿Quen te rapou, meu vello?
—O papá.
—Pois que fose o papá, que fose a mamá, anda pr'acá.
Sin embargo, debo estar equivocado. Por lo cual, será mejor no decir nada... Sin embargo, había unas "Mujeres meditando", que me gustaron.
El surrealista aludido pintó un cuadro caricaturesco, con una familia en la cual las caras estaban descompuestas, aunque acaso, en realidad, fueran muy felices. Vaya usted a saber. Porque, claro, cada uno es cada uno. Estas frases hechas, que empleamos tantas veces, al decirlas, parece que no dicen nada, y sin embargo, quién sabe. Habrá que volver a leerlas dentro de ocho días.
Y no vi más.

La Región, 16 de abril de 1955.


(Na imaxe Piazza Italia, de 1915. Giorgio de Chirico.)

24 sept 2008

Os poetas malditos


Paul Verlaine (1844-1896) foi un dos poetas máis influíntes de finais do século XIX e comezos do XX. Juan Ramón Jiménez e Rubén Darío atribuíronse o papel de introductores do poeta francés en España. Luis Cernuda, pola súa parte, laiábase do seu esquecemento en favor da devoción por Rimbaud.
Foi Verlaine o inventor desa expresión tan repetida xeración tras xeración, a dos "poetas malditos". A súa biografía, chea de excesos e dubidosos arrepentimentos, deixou unha pegada moi intensa en toda a súa obra. O libro de poemas Romances sans paroles —que utilizaba o título das coñecidas composicións líricas de Mendelsshon Lieder ohne worte— foi denominado por algúns a axenda da aventura rimbaudiana posto que foi escrito entre 1872 e 1873, os turbulentos anos do seu romance con Rimbaud, dez anos máis novo ca el. A primeira parte do libro fórmano as arietas esquecidas, de entre as que quero salientar unha das máis coñecidas, a que xoga coa semellanza das palabras chover e chorar (pleuvoir e pleurer):


ARIETTES OUBLIÉES


III
Il pleut doucement sur la ville.
(ARTHUR RIMBAUD)
Il pleure das mon coeur
Comme il pleut sur la ville,
Quelle est cette langueur
Qui pénètre mon coeur?

O bruit doux de la pluie
Par terre et sur les toits!
Pour un coeur qui s'ennuie
Ô le chant de la pluie!

Il pleure sans raison
Dans ce coeur qui s'écoeure.
Quoi! nulle trahison?
Ce deuil est sans raison.

C'est bien la pire peine
De ne savoir pourquoi,
Sans amour et sans haine,
Mon coeur a tant de peine!
...................................................................

ARIETAS ESQUECIDAS

III

Chove docemente sobre a cidade.
(ARTHUR RIMBAUD)

Chora no meu corazón
como chove sobre a cidade;
Que é esta languidez
que penetra no meu corazón?

Oh, doce rumor da chuvia
na terra e nos tellados!
Para un corazón que se aburre
Oh, canto da chuvia!

Chora sen razón
No meu corazón que se desalenta.
Non hai traizón?
Este dó é sen motivo.

É a peor pena
non saber por qué,
sen amor e sen odio
ten o meu corazón tanta pena!

(Na imaxe, Paul Verlaine nos últimos anos da súa vida sentado diante dun vaso de absinto, a súa bebida favorita.)

23 sept 2008

Por entre as vides de Baión

Regreso con novas enerxías despois dun verán no que teño que admitir que fun vencido pola preguiza. Andei enredado con leas de hipotecas e bancos, e mudei de escola. Deixei o Arealonga de Vilagarcía polo CEIP de Sestelo-Baión, no concello de Vilanova de Arousa. O colexio está moi cerca do famoso pazo e, en xeral, os terreos que rodean a escola están cheos de abundantes viñas. O edificio, que se atopa nun promontorio moi próximo a transitada estrada que une Vilagarcía e Pontevedra, permite albiscar a grande veiga bañada polo río Umia que paseniñamente vai avanzando cara o oeste hacia Ponte Arnelas e dalí a Cambados, onde se vai unir ao Atlántico. Hoxe aproveitei o día de sol para achegarme ao Pazo de Baión, vítima involuntaria dunha historia sinistra de narcotraficantes, políticos amnésicos e naiscoraxe. Tirei unhas cantas fotos porque o lugar e a vista pagaban a pena. Impresiona o inmenso terreo cheo de parras e ondulado pola luz do sol do mediodía. Comezou a vendima. Que dea nun bo viño.