A nosa historia facémola nós

Resoa ultimamente na miña cabeza o lema que tan acertadamente cantou Xurxo Souto ao límpido ceo de Compostela o pasado 18 de outubro: "A nosa historia facémola nós". O drama do noso país é que sempre foron os outros os que nos definiron, os que nos etiquetaron, os que escribiron a nosa historia ao seu xeito, os que nos situaron nun caixón pechado, os que botaron por riba de nós unha chea de prexuízos que logo nos obrigaron a aceptar e que moitos galegos aceptaron, os que fixeron a súa fotografía, ríxida, triste e baleira, e que non queren aínda que ninguén se lles mova para non facer da imaxe unha borrosa sombra. Mais iso é o que resultou. Teñen de nós un clixé, unha visión deformada, unha caricatura do que somos. E por suposto non están dispostos a aceptar ningún cambio. Todo ten que lles encaixar na súa concepción subordinada do noso mundo.

O dicionario da RAE aínda contempla a acepción de "tonto" e "tartamudo" para a palabra "gallego". Eles definen o que somos e o que significamos.

A actualidade dos últimos días levounos por historias e personaxes que viñeron lembrar unha vez máis este feito doloroso. Unha arribista chegou a Coruña hai semanas para lembrarnos aos galegos o carácter pexorativo do propio termo que nos define. Eles veñen e eles dinnos o que somos e o que deberiamos ser.

Un xuiz madrileño tamén se sentiu lexitimado para opinar sobre a (in)utilidade da nosa lingua e as catastróficas consecuencias producidas pola súa aprendizaxe (contra toda evidencia). Eles xulgan e sentencian.

Nun programa de televisión un grupo de rapazas pandereteiras foi desprezado porque a súa música "só vale para festas e romerías" (como se iso non fose valioso). A actuación seguinte dun grupo folclórico andaluz foi recibida con vivas e olés. O contraste foi clamoroso. Eles dinnos o lugar que nos corresponde e para que (pouco) vale a nosa cultura.

Desde o centro semella que todos sinten ter autoridade para sinalarnos e poñernos unha marca, con soberbia, con altivez, con sorriso de menosprezo, con "socarronería".

Xa vai chegando o tempo de que lles digamos a todos estes xuíces do alleo que a nosa historia facémola nós. Que nos valemos por nós mesmos, que subimos cando subimos e baixamos cando baixamos, que temos a forza e a determinación para decidir o que somos e o que queremos ser. Non credes que temos que cambiar xa a sintaxe da nosa existencia? Sen subordinacións, esixindo respeto e facéndonos valer.

Voces coñecidas

Dicía Ben-Cho-Shey nun artigo publicado en 1929 que había que ir pensando en trocarlle o nome ao Celta de Vigo por outro que non levase consigo tanta responsabilidade. Hoxe en día o noso admirado ourensán probablemente diría o mesmo dese xornal coruñés que se autoproclama a voz do país. Levar esa cabeceira é demasiada responsabilidade, máis aínda cando non se ten intención ningunha de facer honor a tal nome, comezando pola súa lingua propia, maltratada a pesares das substanciosas subvencións recibidas de todos os gobernos.

Xa hai ben tempo que o diario herculino abandonou a nobre función de informador da sociedade para converterse no que é actualmente, un poderoso lobby que defende os intereses, xa non digo da Coruña no seu conxunto, senón dun determinado grupo de familias coruñesas, dunha oligarquía local asentada en institucións coñecidas por todos.

La Voz non informa, La Voz fai campaña a favor de si mesma. Moitos dirán: "Tamén outros como o Faro fan así". Pode ser, mais o Faro ten a modestia de chamarse Faro de Vigo, polo que as súas cartas están boca arriba e non trata de vender gato por lebre.

Tanto ten do que se fale. Se se trata de aeroportos non valen o de Santiago ou o de Vigo. O da Coruña ten que ser o prioritario, sen lugar a dúbidas. E é o único que merece investimentos. Se falamos do reparto de titulacións universitarias ten que ser o que queira Coruña, mesmo se hai que atacar ás outras universidades publicando noticias ridículas para tratar de desprestixialas a elas e aos seus reitores. A Cidade da Cultura no Gaiás é unha ruína, non polos cartos alí metidos, non, o que a condena para La Voz é o mesmo feito de estar en Santiago. Pola contra o Porto exterior da Coruña é unha obra necesaria e socialmente rendible. Caixa Galicia ten que absorber a Caixanova, non hai discusión. E como "os do sur" non están polo labor hai que darlles caña e insistir cada día no illados que ficaron os pobres.

Nun tempo estiveron entretidos na loita de birretes e boinas. O debate político xiraba en torno a unha idea tan edificante. Na última campaña electoral, nun triple salto mortal, foron quen de superárense a si mesmos. Ás veces penso que se lles foi a man e que están comezando a pagalo, sobre todo porque hai alternativa. Como diría Bob Dylan, a resposta está no vento, é dicir, no reparto do vento.

Estes que gobernan agora son dos nosos. Así que non hai caso Gürtel e si moita columna de Castro de Rei. O Gürtel son "crisis internas del PP" mentres que o de Castro de Rei é "presunta corrupción". Se as cousas pintan mal sempre podemos tirar de bipartito, de despilfarros e de coches blindados, pero nin palabra da vergoñenta subasta clandestina.

Fóra dos grandes temas, foi unha columna publicada o mes pasado a que provocou en min unha grande decepción. Xosé Carlos Caneiro dirixiu, con todo dereito de opinador, unhas moi duras palabras ao Festival de Cinema de Ourense, ao que acusou, entre outras cousas, de provinciano. Non sei, pero non podo evitar imaxinar que se o mesmo festival, coas mesmas películas e coa mesma organización fora realizado na Coruña non sería maltratado así nas páxinas do citado diario. Porque como todos sabemos, na Coruña, a diferencia de Ourense, non hai nada provinciano. Todo é universal e cosmopolita. Declaraba Caneiro: "Y el festival resulta tan provinciano que a mí solo me procura tristeza". E eu digo, neste país hai cousas que ti calas e que si que dan verdadeira tristeza.