21 mar 2011

O mestre de Piàdena (e II)


A lectura da crónica pedagóxica de Mario Lodi devólvenos a un tempo que non semella tan diferente do noso. Falamos demasiado dos desafíos educativos do novo milenio esquecendo que outros mestres noutros momentos da historia tamén tiveron que enfrontar desafíos parecidos. O futuro non está tan desleigado do pasado. Atopamos no relato de Lodi e nas súas experiencias o eco lonxano dos nosos mesmos problemas e inquietudes de hoxe, eses que os mestres nos levamos da aula para casa, deslumbrantemente parecidos a pesares da distancia. Hai aspectos inmutables na realidade dos nenos e da aula.

O primeiro capítulo do libro, do que teño diante de min a primeira edición en castelán (Laia, 1974), titúlase "¿Cómo cambiar las cosas?", clara mostra do afán de reforma que Lodi defendeu. A rotina escolar imperante cáusalle moita decepción:

"A veces, desde la ventana, les observo cuando salen a la calle: una vez traspasado el umbral, emprenden el vuelo. Sus bocas mudas hablan y gritan: son felices. Indudablemente para estos chicos la escuela es un sacrificio; su comportamiento pasivo lo demuestra."
"De repente, cuando se dan cuenta de que tienen cerca al profesor, que descubre casualmente la secreta actividad, se acurrucan en el pupitre protegiéndose la cabeza con las manos entrelazadas, resignados a los golpes. Y su asombro es enorme, al mirar de reojo a través de su guardia el rostro del maestro que tarda en castigar, ven en él sólo amargura. Aquellas dos manos apretadas sobre la cabeza que resisten a las mías, que cariñosamente quieren separarlas, me turban. Tampoco mi sonrisa les convence: no se fía."

"Tanto en la sociedad como en la escuela (que es una pequeña sociedad de alumnos, obligados a vivir juntos durante varios años) creo que sólo puede haber dos maneras de vivir: o por medio de la sumisión a un jefe no elegido, o bien en un sistema en donde la libertad de cada uno sea respetada, condicionada tan sólo por las necesidades de todos."

"Hay algo que me gustaría abolir: las notas. ¿Cómo se puede definir con un número una relación entre inteligencia, voluntad y provecho?"

Mario Lodi introduciu nas súas aulas dúas técnicas principais: o debuxo espontáneo e a narración libre coa intención de que os nenos expresasen libremente as súas inquietudes e sentisen aprecio por unha escola que os tomaba en conta.
Na crónica, Lodi non só relata as súas vivencias persoais, as frustracións e os desexos, as relacións con outros mestres, o trato cos pais, as dificultades económicas, etc. senón que tamén transcribe ao detalle as intervencións orais dos alumnos nas discusións sobre as pinturas e un bo número de poemas e narracións escritos por eles. Delicioso é o fragmento no que Lodi nos fala de Tiziana, unha nena de primeiro que descubre, sen querelo, que ela tamén pode facer poesías e mesmo dedicarlle unha ao seu coelliño branco.

Conejito me gustas
porque eres blanco
y en tu espalda
tienes manchas negras.
Yo me llamo Tiziana
y te acaricio.

1 comentario:

pepe.paz.rodriguez@gmail.com dijo...

Estimado Filho David :
Espléndido o segundo artigo sobre Lodi do teu blogue. Estou num ciber de Santiniketon, escrevendo um largo artigo sobre o pensamento educativo de Tagore. Dentro duns dias volto para Galiza. Com a primavera. Lodi, igual que Giner e Cossío, tinha razom. Um dos piores males da escola som os examens e as calificações. Teriamos que eliminá-las de uma vez por todas. se queremos desenvolver um modelo pedagógico-didáctico atractivo, vivo, dinámico e auténtico. O exemplo témo-lo na ILE, onde estavam explicitamente proibidos os examens e os livros de texto. E da ILE sairam 4 Prémios Nóbel de literatura (Echegaray, Benavente, Jiménez e Aleixandre) e 1 de medicina (Severo Ochoa). Nas suas aulas se formaram todos os da generaçom literária do 27, e entre eles, Garcia Lorca. Tambem Machado e figuras tam importantes como Dalí, Buñuel, Cajal, Cernuda, Val del Omar Marañón e Falla. A escola de Lodi era algo semelhante. Uma verdadeira renovaçpm pedagógica, que tanta falta faz nas nossas escolas. Um abraço de teu pai e a seguir lendo a Lodi. Um manantial de águas pedagógicas cristainhas.