Canto valen os libros?

Hoxe é un deses cinco ou seis días ao ano en que resulta case imposible moverse por unha librería. Hai longas filas de nais alporizadas, nenos que fan carreiras por entre os andeis, berrando e collendo cousas sen permiso, e mesmo no mostrador podemos ver un aparello para coller número como o que hai nas charcuterías. As dependentas móvense dun lado ao outro moi apuradas, tratando de despachar o xénero o máis axiña posible. A librería, en poucos días, ficará baleira e voltará ao seu estado natural invisible. Que triste resulta unha sociedade que se acorda dos libros unha vez ao ano!, pero máis triste é que de quen se acorden realmente sexa da nai do que lles mandou comprar os libros escolares dos fillos. Achegádevos hoxe a unha librería e escoitaredes unha serie infinda de eloxios ao labor educativo dos mestres, ao seu traballo sempre encamiñado á mellor formación dos nenos e nenas deste país, unha lembranza por aquel mestre que lle ensinou ao fillo a fermosura das boas historias, aquela mestra que logrou atraelos á fantástica aventura de ler...

En fin, teño que confesar que con respecto á decisión de eliminar o sistema de préstamo non teño unha postura firme e clara. Por un lado penso que o diñeiro público está mellor gastado en libros que en armas ou soldos vitalicios a senadores inmortais, mellor en libros que en subvencións ás grandes empresas, mellor en libros que en asfaltar o pouco xardín que queda. Postos a decidir en qué gastar o que recauda o Estado, os libros para todos non parece unha mala opción. Pero vistas as consecuencias máis inmediatas desta política penso que o único que fai a gratuidade é perpetuar o desapego e a desvalorización social do libro e, por extensión, da educación e da cultura. Aposto que son capaz de nomear dez valores que esta sociedade antepón ao do coñecemento. E tanto me gustaría equivocarme.

Mentres isto sucede, hoxe no mundo hai máis de 130 millóns de rapaces sen escola, o cal quere dicir, sen futuro. Aquí, no mundo rico do despilfarro diario, os pais indígnanse por gastar en libros a metade da metade do que logo gastan en tabaco, pleiesteisions e camisetas do realmadrí. En África, os nenos que teñen que percorrer quilómetros e máis quilómetros na busca de auga para vivir, os que teñen que dedicarse á venda ambulante desde antes da saída do sol ou axudar nas durísimas tarefas de recolección na temporada das colleitas, soñan con ter un pupitre algún día:

«Quanto pesa una lacrima?» «Secondo: la lacrima di un bambino capriccioso pesa meno del vento, quella di un bambino affamato pesa più di tutta la terra.»

Gianni Rodari (Favole al telefono, 1960)